Stress, spanningen, vermoeidheid, we hebben er allemaal weleens mee te maken. In het lichaam zijn er regelsystemen om hiermee om te kunnen gaan. Maar wat als er sprake is van langdurige stress? Hoe gaan we er dan mee om? Er kan dan een ontregeling ontstaan van hormonale systemen die dit een beetje op de rails moeten houden.
Stress-factoren zijn bijvoorbeeld:
- Psychologische stress in de vorm van trauma’s, werkdruk, relationeel, perfectionisme en dergelijke.
- Fysiologische stress zoals ontstekingen, tekorten, ziekten, vochttekort.
- Omgevingsfactoren zoals toxines, medicatie, zware metalen, bacteriën en virussen.
Daarbij zijn we allemaal anders, niet alleen qua karakter en persoonlijkheid, maar ook puur genetisch. Hoe verwerken we stoffen of hoe breken we bepaalde stoffen af?
De regelsystemen die altijd aan het werk zijn om een balans te houden zijn de 3 stress-assen. De Hypothalamus – Hypofyse – ……-as:
- HPA-as = gericht op de bijnieren, de A van Adrenals.
- HPT-as = gericht op de schildklier, de T van Thyroïd
- HPG-as = gericht op de geslachtshormonen, G van Gonaden
- HPA-as regelt Cortisol, Adrenaline en Aldesteron
- HPT-as regelt T4 en T3 van de schildklier
- HPG-as regelt Oestrogeen en Testosteron
De Hypothalamus verbindt emoties met lichamelijke reacties.
Stel, er staat een leeuw voor je neus, dat is toch wel stress kan je zeggen! Dan wordt de HPA-as en de HPT-as opgestart. Hierdoor ga je zo spoedig mogelijk op zoek naar een oplossing van het probleem. Probleem in dit geval de leeuw:
- Er wordt Adrenaline aangemaakt, alles staat op scherp, je wordt alert (ook je immuunsysteem) en geeft angst (of boosheid, geïrriteerdheid).
- Aldosteron zorgt ervoor dat vocht en mineralen gespaart blijven die hoognodig zijn.
- Cortisol zorgt er voor dat glucose (dus energie) vrijkomt en de stresshandeling -> beweeg richting oplossing!
- De schildklier zorgt er voor dat de stofwisseling sneller gaat en dus ook energie wordt vrijgemaakt.
Dit allemaal is wel handig als je moet vluchten voor die leeuw. Ben je succesvol weggevlucht voor die leeuw dan komt alles weer tot rust.
Denk even aan zebra’s. Die kunnen dit allemaal heel snel en heel vaak. Wij mensen helaas niet. Blijft die leeuw dus achter je aan rennen, hij komt elke keer weer terug of denk je dat hij constant achter je aan zit, dan gaat het mis. Alles raakt ontregelt. De HPA-as (bijnieren) blijven overactief, de HPT-as (schildklier) en HPG-as (geslachtshormonen) raken onderactief. Als 1 as verstoord is dan zijn ze alle 3 verstoord. Er ontstaan hormonale problemen, energie neemt af, je wordt sneller moe en lichaamstemperatuur wordt niet goed geregeld. Dat terwijl je toch een opgefokt gevoel hebt en meer je best zou willen doen. Er ontstaan nog meer klachten. Concentratiestoornissen, geheugenproblemen, ritme/slaapstoornissen, immuunproblemen en meer ontstekingsprocessen, verstoorde vochtbalans en niet de minste; suikerschommelingen.
Acute stress bevordert het immuunsysteem, chronisch stress blokkeert het immuunsysteem.
Langdurige verstoring van deze assen zorgt ervoor dat de bijnieren overuren gaan draaien. Op een gegeven moment raken ze dus uitgeput. Tsja, spreken we dan van een bijnieruitputting? Liever een onder- of hypofunctie, net als schildkier een hypofunctie kan hebben. Een hoge HPA activiteit verandert dan in een lage HPA-activiteit -> alles is vermoeiend en zwaar of zelfs op. De geboorte van een Burn-out!
En nu?
Een makkelijke oplossing is er helaas niet. Er moet op veel gebieden iets gedaan worden. Daarbij is ieder mens anders en moet er per persoon een plan gemaakt worden. Hier wel wat belangrijke punten:
- Vocht! Een verstoorde vocht- en mineralenbalans ontregelt alles. Beste manier om mineralen binnen te krijgen is via groenten. Maar daarnaast op 1 liter water een ¼ theelepel ongeraffineerd zeezout. Keltisch zeezout en Himalayazout is rijk aan mineralen en lost gewoon op in die liter. Het water smaakt niet zout en probeer dit per dag op te bouwen naar 2 liter water per dag.
- Voeding. Suiker en suikerhoudende producten mijden i.v.m. verstoorde suikerspiegels. Eet 3x per dag en niet constant tussendoor. Veel, heel veel, groenten! Fruit 2 per dag. Meer eiwitten, gezonde vetten en geen peulvruchten of pinda’s. Vervang koemelkproducten met plantaardige melk en geiten/schapenmelk producten. Probeer eens zeewieren zoals Kombu, Wakame, Nori te verwerken. Ouderwetste Levertraan is een goed bron van vitamine A en D, schelvislever biedt dit ook. Eet dus voor “uit de zee”. Voor meer informatie even berichtje sturen of kijk eens op de website van Natuurdiëtisten.
- Ritme en beweging. Creëer een groot verschil tussen (ochtend)licht en (avond)donker. Dus ’s morgens naar buiten (ook meer zuurstof hierdoor) en ’s avonds lichten dempen en donkere slaapkamer. Eventueel een daglichtlamp kan ’s morgens al helpen. ’s Avonds niet teveel kunstmatig licht. De interne biologische klok (Circadiaanse ritme) beïnvloed zowel de HPA-as als het immuunsysteem!
- Beweeg voor het eten, al zijn het maar een paar rek- en strekoefeningen. Na het eten rust. Ga niet volop 30 minuten op de crosstrainer “omdat bewegen goed is”. Dit kan teveel vergen.
- Emoties. Verstoringen op emotioneel en geestelijk vlak moeten ook aandacht krijgen. Begeleiding hiervoor is zeker aan te raden. Daarnaast kunnen ontspanningsoefeningen, meditatie en ademhalingsoefeningen heel goed zijn. Zoek eens een goed app op die bij je past. Bouw dit op, alle begin is moeilijk. Denk ook eens aan aromatherapieën. Er zijn aroma’s en aromamengsels die ontspanning kunnen geven, denk maar aan Lavendel.
- Begeleidende therapieën. Een osteopaat, massagetherapeut en lymfedrainage kan zeker nodig zijn. Denk alleen al aan ontspanningsmassages maar ook massage en therapie om afvalstoffen kwijt te raken, spieren “los” te krijgen en blokkades op te heffen.
- Aanvulling en suppletie. Een persoon met een burn-out, of langdurige spanningen, heeft een enorme achterstand. Het hele systeem is ook qua voedingsstatus uitgeput. Om de hele machine weer op de rails te krijgen zijn aanvullingen nodig. Gezonde en juiste voeding staat natuurlijk op 1, maar vanwege de achterstand zijn supplementen belangrijk. Uit voedingstoffen maken we bijvoorbeeld neurotransmitters, schildklierhormoon en ATP (energie). Door de achterstand en uitputting lukt het bijvoorbeeld al niet goed om Carnitine en Taurine aan te maken. Magnesium wordt massaal verbruikt en Jodium, Selenium en Zink zijn sowieso al vaak te schaars aanwezig in de voeding. Welke suppletie nodig is dat is per persoon te bekijken. Magnesium is ook mogelijk extra binnen te krijgen door middel van (voeten)baden. Magnesiumchloride en Magnesiumsulfaat kan in het water gedaan worden en via de huid op te nemen. Adaptogenen zijn kruiden die een invloed hebben op een goede stresshantering. Ze ondersteunen daarbij onder andere de bijnieren, het immuunsysteem en gemoedstoestand.
Leeuwen zullen altijd op ons pad komen, belangrijk is hoe we hier mee omgaan, hoe onze systemen dit kunnen regelen.
Cortisol is een hormoon dat zorgt voor de stress-handeling, DHEA wordt gezien als een anti-stress hormoon. Deze stoffen zijn te testen met een speekselonderzoek. Niet via de huisarts helaas, maar er zijn verschillende laboratoria die dit aanbieden.
Over dit hele onderwerp zijn natuurlijk hele boeken te schrijven, en te krijgen. Dit is een korte samenvatting wat eventuele mogelijkheden zijn. Vragenlijsten kunnen al een beetje inzicht geven.
Met dank aan: AOV, Almere, Evenwijs, Balk
Tips: Website van o.a.: Natuurdiëtisten, Energieke Vrouwen Academie, Eetpuurgeluk.nl